Ik was afgelopen donderdag in het Spoorwegmuseum in Utrecht. Niet om stoomlocomotieven uit het verleden te bewonderen (al was de verleiding groot), maar om het VGS-congres van dit jaar te bezoeken. Voor mij een dag vol mooie ontmoetingen, sprekers en workshops. Het voelde alsof ik in een trein stapte die vol zat met energie, ideeën en verschilmakers uit de gemeentelijke sector.
Aan het einde van de dag waren er geen blanco pagina’s meer in mijn notitieboekje, mijn hoofd zat vol inspiratie en mijn enthousiasme was vol op stoom. Ik realiseerde me ook opnieuw iets heel belangrijks. Leren en ontwikkelen blijft je hele leven lang van meerwaarde. Elke dag een stap vooruit.
Leiderschap is geen macht
Tijdens het congres sneed professor Gerda van Dijk (Hoogleraar Leiderschap en Samenleving) tijdens haar workshop het thema lokaal leiderschap aan en ging in op de relationele kant van leiderschap. Zij verwees naar de Mahabharata een Sanskriet epos, waarin een verhaal is opgenomen over de rivaliteit tussen de Pandawa's en de Kurawa's. Twee volken die in een strijd terecht komen, die uitmondt in een grote oorlog om macht en rechtvaardigheid. In dit epos worden familiebanden, plichtsbesef en eer tegenover elkaar gesteld in een strijd die uiteindelijk alleen verliezers kent. De kern is dat wie enkel uit is op macht, zijn ware waarde verliest.
Persoonlijk leiderschap
Zo kan het met leiderschap ook zijn, was de moraal van haar verhaal. Wat goed leiderschap is, is veranderlijk en over leiderschap beschikken we allemaal. Functie of schaal doen daarbij niet toe. Leiderschap in het aangaan van verbindingen, om je waardering voor een ander uit te spreken of om voorspelbaar of verantwoordelijk te zijn naar je collega's; dat vergt leiderschap.
Welke inzet nodig is, hangt af van de situatie en het vraagstuk. Het verhaal van professor Van Dijk over de Mahabharata laat zien dat wie leiderschap verengt tot macht uiteindelijk verliest, terwijl leiderschap in dienst van verbinding en groei juist blijvende waarde heeft.
Ik geloof in een leven lang leren. Leren van interactie met anderen. Leren van je eigen functioneren.
Wendbaarheid
Gemeenten functioneren daarbij ook nog eens in een complexe en veranderlijke omgeving. Een krappe arbeidsmarkt, digitalisering en vergrijzing. Om er maar een paar te noemen. Dat vraagt om meer dan alleen kennis. Het vraagt om lef, mentale kracht en de wil om wendbaar mee te bewegen met deze veranderingen. Leren en ontwikkelen helpt daarbij. Organisaties die leren centraal stellen, blijken veerkrachtiger. Medewerkers die blijven groeien, voelen zich niet alleen competenter, maar zijn ook meer betrokken bij hun werk. Dat vergt onderhoud. Onderhoud in de vorm van het uitbouwen van je mentale kracht en het blijven leren.
Leven lang leren
Ik geloof in een leven lang leren. Leren van interactie met anderen. Leren van je eigen functioneren. Iedereen komt elke dag kom weer in nieuwe situaties terecht waar je je toe hebt te verhouden. Hoe je erop reageert, reflecteert en van leert bepaalt mede hoe wendbaar je bent. Soms leer ik door een boek te lezen of een training bij te wonen, vaker door gesprekken met anderen (collega’s, vrienden, enzovoort.) of door simpelweg iets nieuws te proberen. Een goede dosis zelfspot helpt ook geregeld. Om dit dan vooral als inspiratie te zien in plaats van frustratie.
In je eigen werk vormgeven
Leren hoeft daarbij niet per se heel groots te zijn. Klein beginnen doet al genoeg. Plan elke week een kwartiertje om een artikel te lezen of stel in een overleg eens een extra vraag voor de verdieping op een onderwerp. Zoek collega’s op om samen te leren, twee weten er immers meer dan één. Durf iets nieuws te proberen, ook al lukt het niet meteen, want falen is vaak de kortste weg naar groei.
Vraag feedback op iets wat je voor het eerst of juist op een heel andere manier wilt doen. Misschien wel de belangrijkste tip: wees en blijf nieuwsgierig, zeker ook naar dingen buiten je eigen vakgebied. Want net als in de Mahabharata blijkt niet macht maar ontwikkeling de bron van blijvende waarde. Wie alleen de troon wil veroveren, zal niet winnen; wie blijft leren en verbinden, wint waarde.
Update jezelf, want jij bent nodig!
Bij A&O fonds Gemeenten zetten we ons daarom dagelijks in om leren en ontwikkelen als thema onder de aandacht te brengen in de sector. Door het actief te agenderen bijvoorbeeld, via onder meer campagnes (Update jezelf, want jij bent nodig!. Door verschilmakers bij gemeentelijke organisaties op dit onderwerp met elkaar te verbinden, via een communities (zie link hieronder) en dergelijke. Of door het doen van onderzoek, organiseren van leernetwerken en evenementen en ontwikkelen van praktische tool
Maar minstens zo belangrijk: we leren zelf ook, samen met jullie. Dat maakt ons werk dagelijks waardevol en levendig. Leren heeft immers geen vast eindpunt. Het is een reis die we samen met elkaar blijven maken. Om altijd up to date te blijven.
Samen vooruit
Het VGS congres was daarbij voor mij een reminder dat leren en ontwikkelen stoom geeft aan vooruitgang. Niet alleen voor gemeentelijke organisaties en voor de verschilmakers die er werken, maar ook voor ieder van ons persoonlijk. Dus: blijf nieuwsgierig, stel vragen en gun jezelf de ruimte om te groeien. Wil je meer inspiratie en praktische handvatten op dit onderwerp? Kijk dan zeker ook eens op deze pagina op onze website.
