Uitvoerend professionals in het sociaal domein hebben een duidelijk beeld van hun maatschappelijke opdracht, maar hun gezag staat wel onder druk. Hoe verder de professional van de dagelijkse praktijk afstaat, hoe minder de inwoner het vakmanschap serieus neemt. Dit blijkt uit onderzoek van beroepsvereniging SAM naar de verantwoordelijkheid van uitvoerende professionals in het Sociaal Domein. Het rapport is vandaag overhandigd aan Karin Sleeking, directeur A&O fonds Gemeenten.
A&O subsidieerde dit onderzoek onder meer dan 200 uitvoerend professionals zoals inkomensconsulenten, schuldhulpverleners, werkcoaches en jeugdzorgprofessionals.
Gezicht van de overheid
De professionals - officieel 'uitvoerend professionals in het publiek sociaal domein’ – werken bij gemeenten, maar ook bijvoorbeeld bij uitvoeringsorganisaties zoals het UWV en bij re-integratiebedrijven.
Ze zijn voor veel mensen het gezicht van de overheid. Hun werk bestaat voor een groot deel uit het vinden van balans tussen helpen en handhaven. Dat is een dubbele opdracht, volgens de onderzoekers.
Het is de complexe werkpraktijk, de dubbele opdracht en maatschappelijke context die maakt dat SAM-professionals een ingewikkeld beroep uitoefenen. Blijf maar eens overeind als professional in al deze complexe dynamiek.
Dubbel gebonden
Dit dubbel gebonden zijn, ontstaat doordat de professional aan de ene kant de inwoner helpt om aan het maatschappelijk leven deel te nemen door bijvoorbeeld betaald werk te verrichten, maar vervult tegelijkertijd een belangrijke rol om de rechten en plichten van inwoners te waarborgen.
Dat houdt in dat zij beoordelen of een burger recht heeft op een bepaalde voorziening en zij ook diens gedrag kunnen sturen, grenzen kunnen stellen en zelfs sancties kunnen opleggen wanneer de burger zijn plichten niet nakomt.
De wensen van burgers kunnen daarom op gespannen voet staan met wet- en- regelgeving en met de handelingsruimte die de professional heeft.
Helper en handhaver
Deze verkennende studie laat zien dat de professional zichzelf iets meer beschouwt als helper dan als handhaver. Volgens de professionals draait hun werk om het opbouwen van een vertrouwensrelatie met de inwoner. Die is cruciaal om iemand goed te kunnen ondersteunen en invloed uit te kunnen oefenen.
Gezag onder druk
Het gezag van uitvoerend professionals in het algemeen staat onder druk. Dit onderzoek laat zien dat "hoe verder partijen van de dagelijkse werkpraktijk van de professional afstaan, des te minder zij diens vakmanschap serieus nemen."
Expert agressie- en conflictmanagement Caroline Koetsenruijter doet in het boekje concrete voorstellen om in te zetten voor de ontwikkeling van het persoonlijke optreden van professionals:
We hebben in Nederland een groot probleem met agressie en geweld tegen publieke professionals. Ik verwacht dat deze tendens zal doorzetten, met het oog op de consumptiemaatschappij, de verruwing en de coronacrisis.
Investeren in sociale vaardigheden
Gemeentelijke werkgevers en de beroepsvereniging moeten daarom investeren in de ontwikkeling van sociaal-communicatieve vaardigheden, conflictvaardigheden en een goede omgang met agressie. "[…] Dat helpt onbegrip, conflicten en frustraties te voorkomen. Deze professionals zijn voor veel mensen in een kwetsbare positie het gezicht van de overheid."
SAM-professionals doen bijzonder goed en noodzakelijk werk. Het is mijn hoop dat de inhoud van dit boekje je helpt om jouw rol nog beter in te vullen. Met de trots en de beroepseer die je toekomen!
Beroepsvereniging SAM
SAM is de beroepsvereniging voor uitvoerders in het publieke sociaal domein en helpt bij het ondersteunen van de bestaanszekerheid en het welzijn van burgers.
De uitvoerend professionals naar wiens werk dit onderzoek is uitgevoerd zijn specifiek verantwoordelijk voor de uitvoering van Participatiewet, Wmo, Wsnp, Jeugdwet en Wet Inburgering en Kwalificatieplicht. Ze zijn verenigd in beroepsvereniging SAM. Het onderzoek is door Stichting Beroepseer uitgevoerd in opdracht van SAM, met financiering van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en A&O Fonds Gemeenten.
