Ambtenaren omscholen tot medewerker Bouw en Woningtoezicht (BWT); Den Haag en Almere trekken sinds 2008 op om medewerkers te ondersteunen in een nieuwe opleiding en beroep.
Honderdzestig kandidaten toonden belangstelling voor het traject, elf kandidaten werden geselecteerd en rondden de opleiding af. Negen werken er nu bij BWT, twee vonden elders emplooi.
Ontwikkeling en mobiliteit in Den Haag en Almere
In 2007 kenden gemeenten een groot tekort aan medewerkers Bouw- en Woningtoezicht (BWT). Annemarie van Osch van de gemeente Almere, Ineke van der Aar van de gemeente Den Haag, Alex Tuhuteru van Fontys Hogeschool en Eric Houtman van InterConcept besloten een leerwerktraject op te zetten, waarin ambtenaren in een jaar omgeschoold zouden worden tot medewerker BWT, een hbofunctie.
Joop van Leeuwen (teamleider) en Anne Piet Rodenhuis (coördinator) van BWT Almere en de stadsdeelmanager in Den Haag, begeleidden de deelnemers op hun werkplek. Nico van Dam ondersteunde het initiatief vanuit Almere Academie. Walter van Beuzekom, hoofd dienst Stedelijke Ontwikkeling Den Haag, maakte het traject mede mogelijk.
Zeventig Haagse ambtenaren en in Almere aanvankelijk vijftien gemeentelijke medewerkers (plus 80 door externe werving) oriënteerden zich op de carrièreswitch. Elf kandidaten mochten het traject volgen; zij gingen een jaar lang vier dagen per week naar school om te leren en een dag te werken.
Goed voor netwerk
Het traject bleek goed voor hun netwerk. Door forse leer- en werkinspanningen vormde zich een hechte groep die nog steeds veel contact heeft. Op de werkplek hadden deelnemers veel contact met een coach/begeleider. Het leerwerktraject bood alle deelnemers een prachtige kans om een nieuwe baan te zoeken en een loopbaanstap te maken. Alle deelnemers kregen een baan bij BWT.
Wat levert het op in Den Haag en Almere?
De gemeenten kregen goed inzetbare inspecteurs BWT die nog niet het niveau hebben van een senior, maar dat goed compenseren met hun bevlogenheid. Het leerwerktraject was een loopbaansucces. De inspecteurs missen nog technische know-how, maar ze ontwikkelen zich volop. Ze worden ingezet op de kleinere woningen, want grote bouwwerken kunnen ze nog niet aan.
Technische kennis in een jaar op peil brengen, bleek achteraf onhaalbaar. Je kunt niet na een jaar alles weten over onder meer heien en dakpannen. Daarom volgen veel deelnemers ook nu nog technische cursussen. Wettelijke kennis blijkt gemakkelijker bij te brengen. De zij-instromers hebben juist actuelere wetskennis dan hun ervaren collega’s die daarop soms zelfs jaloers reageren. Negen van de elf zij-instromers zijn nog steeds in functie. Anderen hebben inmiddels de overige modules tot een volledige hbo-opleiding afgerond. Een deelnemer ging terug naar de brandweer, twee werken in een hogere functie.
Het traject bleek goed voor hun netwerk. Door forse leer- en werkinspanningen vormde zich een hechte groep die nog steeds veel contact heeft.
Waarom zijn Den Haag en Almere met O&M aan de slag?
De directe aanleiding was het tekort aan BWTmedewerkers en hoge kosten voor externe inhuur. De attitude voor dit traject: onder druk van personeelstekorten wordt alles vloeibaar. Van der Aar en Van Osch kregen alle ruimte om snel een ad hoc leerwerktraject op te zetten. Een weloverwogen strategie was er niet voor dit leerwerktraject.
Engelen en beren
De twee bevlogen trekkers waren engelen samen met Alex Tuhuteru, een externe die in korte tijd een bijzondere leergang op poten zette. Het grote tekort aan BWT-medewerkers hielp mee dingen gedaan te krijgen die normaal niet waren gelukt.
Door het ad hoc karakter ontmoetten betrokkenen ook veel beren. Het lukte niet de beoogde startdatum te halen. Men verkeek zich op de tijd en energie die het kost kandidaten te werven, leermateriaal te verzamelen, et cetera. Bij de start ging veel mis zoals lesuitval en slecht voorbereide examens. De studenten uitten daarop pittige kritiek. In de organisatie was er flinke weerstand tegenover de zij-instromers.
Tijd
Niet iedereen had tijd – de werkdruk was hoog – of zin om de studenten op de werkplek te begeleiden. Sommigen bekritiseerden de eenjarige opleiding voor kennis die zij in vier jaar hts vergaarden. De samenwerking met opleidingspartners verliep moeizaam. De bestuursacademie zou lesstof maken, maar dit liep niet goed, aldus Joop van Leeuwen. Spoedoverleg was nodig. Technische kennis bijbrengen bleek een grote didactische uitdaging. Op de werkplek zelf lukte dat in het begin niet omdat technische basiskennis ontbrak. Geschikt leermateriaal moest nog ontwikkeld worden.
De forse belasting voor studenten en hun interne begeleiders was een vijfde beer. De studenten moesten meerdere keren per week vanuit Den Haag of Almere naar Amsterdam reizen en veel leerstof tot zich nemen.
Zesde beer waren de kosten, 70.000 euro per persoon. De crisis in de bouw, zevende beer, waardoor het personeelstekort verdween en dit traject geen vervolg kreeg, werkte ook niet mee. Daardoor dreigt de opgebouwde expertise weg te ebben. Dat is zonde: Van Osch en Van der Aar hebben wel vijftig leerpunten genoteerd waarvan gemeenten kunnen profiteren.
Reflectie van de onderzoeker
Dankzij dit leerwerktraject gaven elf medewerkers hun loopbaan een succesvolle draai waardoor ze nu met plezier voor gemeenten zinvol werk doen. De kosten wogen echter niet op tegen de baten. Het ad hoc leerwerktraject was bedoeld om snel een personeelstekort op te lossen.
Het was echter onvoldoende ingebed in een bredere strategie en cultuur van levenslang leren. Opstartproblemen zijn geen probleem bij een doorstart. Maar vanwege de economische crisis kwam die er niet. De leerpunten van dit traject mogen niet verloren gaan; toekomstige leerwerktrajecten kunnen hiervan profiteren. Ook heeft dit traject teveel een ‘status aparte’ gehad, met als gevolg scheve ogen en moeizame acceptatie van de zij-instromers. Projectmatige omscholingstrajecten kunnen zeer waardevol zijn, mits zorgvuldig voorbereid en gepland en niet pas ‘als het dak al lekt’; dat brengt onnodig hoge kosten (spoedoverleg, leermateriaal verzamelen, et cetera) met zich mee.
