De afgelopen weken liep ik rond op een aantal zeer uiteenlopende bijeenkomsten: de Staat van de Uitvoering, een dialoogsessie van het CAOP, het Prinsjesdagontbijt en het VGS-congres. Heel verschillende podia, maar toch hoorde ik overal hetzelfde geluid. De regeldruk neemt toe. De kloof tussen beleid en uitvoering groeit en de spanning hierover is voelbaar in de samenleving.
Dat zie je niet alleen terug in rapporten en cijfers, maar vooral ook in de verhalen van mensen die er in hun werk dagelijks mee te maken hebben.
Spanning met twee gezichten
Het is spanning die verlammend kan werken. Als regels belangrijker worden dan mensen. Als fouten koste wat kost moeten worden vermeden. Als wantrouwen de boventoon voert. Het sluipt er soms ongemerkt in. Het vermijden van risico’s gaat voorop staan en je vergeet waarvoor je het eigenlijk doet. Maar dezelfde spanning kan juist óók een motor voor vernieuwing zijn. Mits we bereid zijn om ervan te leren.
Leren als basis voor wendbaarheid
Bij de Staat van de Uitvoering werd benadrukt hoe cruciaal het is dat beleidsmakers luisteren naar uitvoerders. Bij het CAOP stond de vraag centraal hoe we de kracht van professionals beter benutten. Het Prinsjesdagontbijt liet zien hoe maatschappelijke spanningen tot in buurten voelbaar zijn. Tijdens het VGS-congres spraken gemeentesecretarissen bevlogen over hun zoektocht naar nieuw leiderschap en burgerschap. Vier bijeenkomsten, één conclusie. Zonder een lerende houding blijft het systeem steken.
Update jezelf
Ik vergelijk dit leerproces graag met software. Apps op je telefoon die je nooit bijwerkt, lopen op een gegeven moment vast. Zo werkt het ook bij onszelf en binnen de organisaties waar we werken. Zelf merk ik dat ik de afgelopen maanden - nieuw in mijn rol - bijna dagelijks word uitgedaagd om nieuwe dingen bij te leren. Dat voelt op sommige dagen alsof ik continu een update installeer. Niet altijd comfortabel, maar wel fijn. Het helpt me om te ontwikkelen en scherp te blijven. Dat is belangrijk. Zo ook voor teams en organisaties.
Van regeldruk naar handelingsruimte
De regeldruk zal immers niet zomaar verdwijnen. Maar je kunt wél invloed uitoefenen op hoe je ermee omgaat. Stel jezelf bijvoorbeeld eens de vraag: wat is in deze situatie belangrijker, de regel of het doel? Zoek het gesprek op met je team: waar lopen we vast en wat kunnen we leren van onze eigen praktijk? En deel vooral je ervaringen, ook als ze nog niet perfect zijn. Want juist door die verhalen te delen, maken we ruimte om ervan te leren.
Morgen mee aan de slag
Hoe kun je hier morgen al mee aan de slag? Plan in je agenda elke maand een moment om met je team stil te staan bij wat er níet goed ging en wat je daarvan leert. Of nodig beleidscollega’s uit om een dag mee te lopen in de uitvoering, of juist andersom. Nog belangrijker: durf klein te beginnen. Een experiment hoeft niet groot te zijn om waardevol te zijn. Stel jezelf tenslotte regelmatig de vraag: wanneer heb ik mezelf voor het laatst geüpdatet?
Samen leren, samen vooruit
Bij A&O fonds Gemeenten werken we dagelijks aan die beweging vooruit. We ontwikkelen tools, agenderen het belang van leren en ontwikkelen en verbinden alle verschilmakers bij gemeentelijke organisaties die elkaar verder helpen. Maar net zo goed leren wij zelf, steeds opnieuw, samen met jullie. Leren is namelijk geen luxe. Het is een voorwaarde om de spanning die je soms voelt om te zetten in veerkracht.
Update jezelf dus. Alleen dan kunnen we samen ook het systeem updaten.
In onze serie verhalen die je inspireren over leren, interviewen we ervaringsdeskundigen bij gemeenten over hun bijzondere leertraject of nieuwe ontwikkelmethode en wat dit heeft opgeleverd.
