Sinds 2014 zijn nieuwe paspoorten niet meer vijf, maar tien jaar geldig. Hierdoor werden er de laatste vijf jaar minder paspoorten aangevraagd. Ook verloopt dit jaar de eerste lichting nieuwe paspoorten. Door de paspoortpiek die dit tot gevolg heeft, staat de afdeling Burgerzaken de afgelopen maanden volop in de belangstelling.
Tekst Yannick Smits
Gemeenten verwachten vanaf dit jaar een grote stijging in het aantal aanvragen voor nieuwe paspoorten en identiteitskaarten. Vanwege deze paspoortpiek waarschuwen veel gemeenten hun inwoners om niet tot het laatste moment te wachten met het aanvragen van een nieuw paspoort.
Conclusies uit de vacaturemonitor
Uit de Vacaturemonitor van A&O fonds Gemeenten blijkt dat Burgerzaken/Publiekszaken sinds 2019 – toen de eerste monitor werd gepubliceerd – vaak in de top tien van meest gevraagde functiegebieden staat. Met de Vacaturemonitor geeft A&O fonds Gemeenten de gemeentelijke sector actuele informatie over de vraag naar arbeid. Binnen het functiegebied Burgerzaken/Publiekszaken (hierna alleen Burgerzaken genoemd) gaat het voornamelijk om de functies van gemeentelijk medewerker, medewerker publiekszaken en medewerker klantenservice. Twee (geleidelijke) ontwikkelingen vallen op: de vraag naar medewerkers gaat met pieken en dalen, en het gevraagde opleidingsniveau stijgt met de jaren gestaag.
Vraag kent pieken en dalen
Uit de data blijkt bijvoorbeeld dat er in het vierde kwartaal van 2023 maar liefst 620 vacatures openstonden voor medewerkers Burgerzaken. In dezelfde periode in 2019 waren dit er 158. Deze stijging in het aantal vacatures ontwikkelde zich met pieken en dalen. Zo is er ook een uitschieter te zien in het vierde kwartaal van 2021, toen er voor Burgerzaken zelfs 628 vacatures openstonden. Die piek viel samen met het aflopen van de coronabeperkingen en volgde op een periode waarin er significant minder vraag was naar paspoorten. De groei in het vierde kwartaal van 2023 laat zien dat gemeenten toen al aan het voorsorteren waren op de paspoortpiek. Hoewel er altijd medewerkers Burgerzaken worden gezocht, zijn er dus ook altijd uitschieters. Die volgen op perioden van weinig vraag naar paspoorten of gaan vooraf aan perioden van verwachte groei in de vraag naar paspoorten.
Stijgend opleidingsniveau
In de afgelopen jaren waren vacatures Burgerzaken vaak het (op een na) meest gevraagde functiegebied, zowel op mbo- als op mbo/hbo-niveau. Interessant is dat Burgerzaken voor het vierde kwartaal van 2019 en het eerste en vierde kwartaal van 2020 wel het meest gevraagde functiegebied is voor mbo/hbo-niveau, maar niet voor mbo-functies. Ook waren er in de afgelopen jaren weinig vacatures van primair/ voortgezet niveau, terwijl er wel veel mbo- en mbo/hbo-niveau werd gevraagd.
Het gevraagde opleidingsniveau van de medewerkers Burgerzaken lijkt dus geleidelijk aan te verschuiven. Een oorzaak kan zijn dat medewerkers met enige regelmaat bijscholing nodig hebben om fraude bij de aanvraag van paspoorten te voorkomen.
Hulp via promotiedagen
De NVVB en het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties ondersteunen de gemeenten door samen promotiedagen te organiseren. Tijdens deze dagen geeft de NVVB geïnteresseerden en werkzoekenden uitleg over het vakgebied Burgerzaken. Ook selecteren zij direct mensen die uit het diplomastelsel van de NVVB twee modules mogen volgen: de Startersmodule Burgerzaken (B0) en de module Identiteit en identiteitsdocumenten (B1a). Deze trainingen geven de kandidaten meer inzicht en kennis over het aanvragen en de wetgeving rondom identiteitsdocumenten. Momenteel volgen 225 mensen naar aanleiding van de promotiedagen een of beide modules. Geslaagde deelnemers komen daarna bij de NVVB in een online register te staan. Hier kunnen gemeenten in contact komen met kandidaten voor de vele vacatures die openstaan of nog vrijkomen, om de piek zo voor te zijn. Of dit alles voldoende is om de inmiddels begonnen paspoortpiek het hoofd te kunnen bieden, zal de komende jaren blijken.
Datagedreven HR-beleid
Met de Vacaturemonitor probeert A&O fonds Gemeenten de gemeenten te helpen om een meer datagedreven HR-beleid te voeren. De nieuwste Vacaturemonitor maakt bijvoorbeeld duidelijk voor welke beroepen de meeste vacatures openstaan, welke provincie het hoogste aantal vacatures per inwoner heeft en wat het vereiste opleidingsniveau voor bepaalde functiegebieden is. Met die informatie ondersteunt A&O fonds Gemeenten de gemeenten bij het vervullen van complexe personeelsvraagstukken.
Dit artikel is verschenen in B&R 1 van de NvvB (Nederlandse Vereniging voor Burgerzaken).
