De gemeente Hilversum wil als lerende organisatie, 'slank en hoogwaardig' inspelen op wat de samenleving vraagt. Daarom introduceerde de gemeente het loopbaantraject MOVE en de Hilversum Academie.
Ontwikkeling en mobiliteit in Hilversum
Bij de huidige transformatie van de organisatie selecteert Hilversum op basis van competenties in plaats van last in, first out. Dit lukt omdat leidinggevenden open praten met boventalligen, die tijd en steun krijgen om nieuw werk te vinden.
De ambitie van gemeente Hilversum is sinds de reorganisatie in 2005 al duidelijk. Daarom introduceerde de gemeente destijds het ontwikkeltraject MOVE: een acroniem voor Motiveren, Overtuigen, Veranderen en Evalueren, aldus Edwin Loermans, OR-voorzitter en ex-‘MOVER’.
Elke letter van MOVE staat voor twee dagen training met huiswerkopdrachten. Vaak volgt daarop een loopbaanstap of worden mensen opnieuw ‘verliefd’ op hun huidige baan. Sinds 2006 volgden 120 medewerkers MOVE. Dit had een merkbare positieve impact op de organisatie.
Naast MOVE leren medewerkers via de Hilversum Academie, die veel vraaggestuurde, ook kort en-krachtige, leermogelijkheden biedt. Iedereen kan elk jaar een cursus volgen, bijvoorbeeld over politieke sensitiviteit of creatief denken. Soms geven medewerkers zelf cursussen via de Hilversum Academie.
Twee juristen vertelden hun collega’s bijvoorbeeld over het nieuwe procesrecht bij de rechtbank. Medewerkers oriënteren zich ook door de wijze waarop Hilversum momenteel reorganiseert: een driejarige transformatie, waarbij men mensen op competenties selecteert in plaats van last in, first out. Dit lukt omdat leidinggevenden open praten met boventalligen, die tijd en steun krijgen om nieuw werk te vinden.
Voor alle MOVERS geldt dat ze fraaie ‘visitekaartjes’ voor de gemeente Hilversum zijn.
Dankzij het ontwikkeltraject MOVE en de huidige reorganisatie zijn veel medewerkers van gemeente Hilversum bezig met een loopbaanstap maken of een baan zoeken en een loopbaanstap maken. Dit is geen doel op zich, maar een uitvloeisel van de lerende organisatie, waarin van medewerkers verwacht wordt dat ze hun loopbaan zelf sturen.
Wat levert het op in Hilversum?
Vooral de eerste lichting MOVERS heeft veel, ook externe, loopbaanstappen gezet. Zoals een museummedewerkster die meer met kindereducatie wilde doen en nu in een museum in een andere gemeente werkt die daar vol op inzet, een fraai loopbaansucces.
Voor alle MOVERS geldt dat het fraaie ‘visitekaartjes’ voor de gemeente Hilversum zijn, aldus Martin Eijsbouts van P&O. Volgens Maarten Frenk, hoofd afdeling Vergunningen en Handhaven, krijgen medewerkers binnen de lerende organisatie ruimte om binnen kaders hun werk zelf in te vullen. Dat werpt volgens hem vruchten af voor inzetbaarheid: ‘Medewerkers handelen nu meer dan vroeger als verantwoordelijke professional, dankzij leidinggevenden die coachen en faciliteren.
Trots en bevlogen
Een voorbeeld is de bestrijding van de fietsenoverlast. In plaats van medewerkers werkinstructies te geven, vroeg de leiding: ‘Hoe zorgen we dat de fietsenoverlast vóór een bepaalde datum is opgelost?’ Medewerkers bedachten zelf plannen en realiseerden resultaten: de pleinen zijn nu schoon. Dat maakt medewerkers trots en bevlogen.
Ook MOVE draagt bij aan deze nieuwe houding van medewerkers; het ontwikkeltraject biedt medewerkers zicht op sterke en zwakke punten, wat hun vakmanschap ten goede komt. Verzuim en ongewenst verloop zijn dan ook laag.
[Gemeente Hilversum] is een lerende organisatie, die slank en hoogwaardig is en inspeelt op wat de samenleving vraagt: minder nota’s, meer faciliteren van een zelfredzame samenleving.
Waarom is Hilversum met O&M aan de slag?
Gemeentesecretaris Inge de Vries omschrijft de strategie van Hilversum: “een lerende organisatie, die slank en hoogwaardig is en inspeelt op wat de samenleving vraagt: minder nota’s, meer faciliteren van een zelfredzame samenleving.” Een voorbeeld: Hilversum moet bezuinigen op cultuur. In plaats van zelf een nota te schrijven, vraagt de gemeente aan culturele instellingen hoe zij zelf denken acht ton te kunnen bezuinigen.
Competenties
Dat vergt andere competenties van medewerkers. Daarin past een meedenkende ondernemingsraad: MZ Samen. De attitude van de organisatie en veel van haar leidinggevenden is om medewerkers richting en ruimte te geven: binnen kaders geven zij zelf hun werkzaamheden vorm. Daar hoort bij dat medewerkers vertrouwen krijgen, dankzij open gesprekken. Want dan hoef je je niet ‘suf te verantwoorden over prestatie-indicatoren, maar stuur je op effecten van wat medewerkers doen’, aldus Inge de Vries. Demografische factoren vormen geen aanleiding voor ontwikkelings- en mobiliteitsactiviteiten; een samenleving die andere eisen stelt, in combinatie met bezuinigingen, wel.
Engelen en beren
De eerste engel: de lokale politiek ziet het belang in van een lerende organisatie en stelt daarvoor de nodige middelen ter beschikking. Hilversum investeert bovengemiddeld, het dubbele wat normaal is, in leren en ontwikkelen. De reorganisatie of beter langjarige transformatie richting een slanke, hoogwaardige organisatie is een tweede. Die vormt een combinatie van dwang en verleiding waardoor mensen in beweging komen. Coachend leiderschap is een derde: Maarten Frenk en veel leidinggevenden met hem brengen dit in praktijk.
Een vierde engel is dat Hilversum medewerkers perspectief biedt, zelfs als er in de gemeente geen plek meer voor hen is. Dan krijgen mensen ruimte en steun om nieuw werk te vinden. Een beer is dat her en der nog onvolwassen arbeidsrelaties zijn, met medewerkers die soms weerstand tegen veranderingen hebben en leidinggevenden die zaken willen opleggen.
Een inmiddels overwonnen beer bij MOVE is dat in vorige lichtingen medewerkers gestuurd werden in plaats van vrijwillig deelnamen. In die gevallen pakte MOVE minder goed uit. “De eerste engel: de lokale politiek ziet het belang in van een lerende organisatie en stelt daarvoor de nodige middelen ter beschikking”
Lerende organisatie
Mede dankzij de kleine omvang van de gemeente Hilversum en een bevlogen gemeentesecretaris, slaagt deze organisatie erin om een lerende organisatie te zijn, met volop tijd, geld en ruimte om te leren en waar medewerkers een bijzonder traject als MOVE, evenals vele andere cursussen, kunnen volgen.
Ook toont de gemeente lef door niet op basis van last in, first out, maar op basis van geschiktheid te reorganiseren. Dat lukt alleen als organisaties de tijd nemen om te reorganiseren en de medezeggenschap daar volop bij betrekken.
