We zitten met z’n allen midden in een digitale transformatie. Soms is dat voor mij als het vervangen van een lamp in mijn schuur. Ik draai het peertje erin, doe het licht aan… en ontdek dan dat eigenlijk de hele schuur wel een opknapbeurt kan gebruiken. Bij gemeenten werkt het net zo. Soms zie je ineens dat je een fikse weg hebt af te leggen om een doe te bereiken. En zoals een Chinees gezegde luidt: iedere reis begint met een eerste stap. Zo geldt dat ook hier. Digitale stappen weliswaar, maar deze vinden hun oorsprong bij mensen.
Dat gaat vaak van start met iets kleins. Eén knopje verder, één proces slimmer, één bepaalde handeling automatiseren. Maar voor je het weet, kijk je met andere ogen naar hoe je zelf werkt. Dat hoorde ik vorige week ook terug tijdens de inspiratiemiddag over digitale transformatie. Onze gastheer die middag was de gemeente Venray en de inspirerende keynote werd gegeven door hun eigen collega Youri Veldman, Adviseur digitale transformatie bij dezelfde Limburgse gemeente.
Kleine stappen, grote inzichten
Wat me opviel, was hoe vanzelfsprekend hun aanpak aanvoelt: digitale transformatie begint bij medewerkers, niet bij systemen. Dus niet in één grote sprong, maar in een reeks kleine bewegingen die collega’s meenemen in de mogelijkheden van digitalisering. Tijdens de bijeenkomst hoorde ik veel gemeenten nadrukkelijk zeggen dat ze nog zoekende zijn op dit onderwerp. Dat is logisch. Leren gebeurt nooit door iedereen op hetzelfde moment. Het tempo verschilt per organisatie, per team, per mens. Daarom is kennis met elkaar delen binnen de sector zo waardevol.
Voorbeelden die werken
Gemeenten vroegen die middag dan ook vooral om concrete verhalen uit de praktijk. Niet alleen succesverhalen, ook juist de dingen die misgingen. De kracht van onze sector zit daarbij in de nabijheid tot de samenleving. Gemeenten weten wat er leeft omdat ze dicht op de eigen inwoners staan. Dat maakt het makkelijker om digitale kansen te verbinden aan echte situaties. Je hoeft het wiel echt niet opnieuw uit te vinden. De bouwstenen liggen al ergens klaar. Bij een andere gemeente, in een leernetwerk of publicatie van A&O fonds Gemeenten of wellicht bij die ene collega drie bureaus verderop.
De veranderingen in werk door digitale technieken, zoals AI, zijn goed merkbaar. A&O fonds agendeert, gidst en verbindt erover. Volg ons thema Digitale Transformatie op deze site en blijf op de hoogte van digitale veranderingen in de gemeentewereld.
Leren van collega-sectoren
Deze manier van samen leren doet me denken aan de veiligheidsregio’s in ons land. Daar is sectoraal leren al een flinke stap verder. Niet omdat ze meer technologie hebben, maar omdat concurrentie er simpelweg geen rol speelt. Iedereen wil dat incidenten goed worden afgehandeld, dat teams veilig werken en dat informatie klopt. Dus delen ze alles wat werkt. En ja, ook wat níet werkt. Die cultuur van openheid helpt hen sneller vooruit. Als gemeentelijke sector kunnen we ons daardoor laten inspireren. A&O fonds Gemeenten wil daarin graag een gids zijn. Door onderwerpen te agenderen. Door partijen te verbinden. Maar zeker ook door te inspireren.
Nieuwsgierigheid als motor
Nieuwsgierigheid is immers altijd de motor van vernieuwing. Zeker ook bij digitale ontwikkelingen. Zo zag ik in Venray mensen elkaar vragen stellen, ervaringen uitwisselen en elkaar bij de arm pakken om even iets te bespreken. Dergelijke ontmoetingen zijn echt versnellers. Groei, ook digitaal, ontstaat immers niet alleen achter het bureau. Juist ook in gesprekken. Gesprellen waarvan je daarna denkt: Hé, dat kunnen wij misschien ook proberen.
Kleine stappen, groot effect
Denk je nu, maar waar begin ik dan? Kijk eens naar één proces dat je vaak doorloopt. Vraag een collega hoe diezelfde handeling bij hen gaat. Deel eens een kleine ontdekking in je teamoverleg. En loopt er in jouw gemeente toevallig al iemand rond zoals Youri Veldman in Venray? Schakel die dan in voor een sparsessie van twintig minuten. Een collega die de taal van medewerkers én digitale systemen spreekt, is hierin de perfecte schakel. Kleine stappen met een groot effect.
Licht op vooruitgang
Toen ik na die inspiratievolle middag in Venray weer naar huis reed, bedacht ik dat die symbolische lamp in mijn schuur altijd op nog meer ‘ontwikkelmogelijkheden’ zal blijven schijnen. Maar dat geeft niet. Ontwikkelingen, zoals ook een digitale transformatie, zijn nooit ineens af. Het is altijd een verzameling van stappen die je samen zet. Stappen van nieuwsgierigheid, kennis en praktijkverhalen delen en collega’s die elkaar weten te vinden. Daar begint echte vooruitgang. Niet in systemen, maar in mensen.
Jeroen van Gool
Jeroen van Gool is de directeur van A&O fonds Gemeenten. Hij schrijft over zijn ervaringen in zijn dagelijks werk, ontmoetingen met verschilmakers bij gemeentelijke organisaties en alle andere onderwerpen die binnen de gemeentelijke sector actueel zijn.
"Ik ben op maandag 16 juni 2025 van start gegaan als nieuwe directeur van A&O fonds Gemeenten. Ik stapte binnen bij een warm, professioneel en gedreven team dat meteen liet zien: hier gebeurt iets bijzonders.
Ruim 70% van mijn tijd ben ik in het land bij gemeenten. Ik ontmoet elke dag nieuwe gemeenteambtenaren. Wil je meer weten van het werk van A&O fonds Gemeenten of wil je dat wij ook bij jouw gemeente langskomen voor advies, een event of voor de laatste inzichten uit onze onderzoeken, mail ons dan nu via communicatie@aeno.nl".
